Kerkenez, Kartagiller (Falconidae) familyasından olan bir yırtıcı kuş türüdür. Genellikle Avrupa, Asya ve Afrika'nın ova ve yüksek dağlık arazilerinde yaşarlar. Ayrıca Amerika ve Avustralya'da da türleri bulunmaktadır. Boyları 30-35 cm arasında olup gündüz avlanırlar. Kuş, fare ve köstebek avlayarak beslenirler. Toplamda 14 türü bulunmaktadır ve ömürleri 70 yılı aşabilir.

Kerkenezler, ufak bir doğan türüne benzemektedir. Uzun, ensiz ve sivri kanatlara sahiptirler. İnce ve uzun kuyrukları ile özgün bir yapıya sahiptirler. Erkeklerin tepesi ve ense kısmı mavimsi gri renkteyken, dişinin tepesi ve ense kısmı kızıl kahverengidir. Sırt kısmında siyah benekler bulunur ve kuyruk uçları siyah bantlarla sonlanır. Kanatlarının alt kısmı açık krem renklidir ve hafif kahverengi benekler içerir.

Kerkenezler, belirgin bir habitata bağlı olmadan dağlar, vadiler, orman kenarları, bozkırlar, tarım alanları ve deniz kıyılarında yaşarlar. Kapalı orman alanlarında ve ağaçsız bölgelerde bulunmazlar. Genellikle avlanmaya açık ve kısa bitkilerle kaplı bölgeleri tercih ederler.

Kerkenezler, Türkiye'nin tüm bölgelerinde görülebilir. Doğada koruma ve savunma altında türler seviyesindedirler.

Kerkenezler, açık ve doğal şartlarda tarla faresi ve köstebeklerle beslenirler. Ufak ötücü kuşlar ve serçeler de besin kaynakları arasında yer alır. Ayrıca kertenkeleler, solucanlar ve iri böceklerle de beslenirler. Kuluçka döneminde memeli bulma zorluğu nedeniyle böcekler ve omurgasızlarla beslenirler.

Kerkenezler, 2 yaşına geldiklerinde üreme olgunluğuna ulaşır. Yuvalarını kaya oluklarına, kulelere, taş köprülerin boşluklarına veya ağaç kovuklarına yaparlar. Mart ayının sonundan Nisan ayının sonuna kadar dişi 4-6 yumurta bırakır. Yumurtalar beyaz kahverengi beneklidir ve dişi tek başına kuluçkaya yatar. 26-29 gün süren kuluçka döneminde erkek beslenmeyi sağlar. Yavrular, 4 hafta içinde uçmaya başlayacak kadar büyürler ve yeteneklerini geliştirirler.

Kerkenezler büyük alan göçmenleridir ve göç sebepleri beslenme ihtiyaçları ile ilgilidir. Genellikle tek başlarına göç ederler ve göç sırasında alçaktan uçarlar. Kuzey Avrupa ve Sibirya'daki kerkenezler kış dönemlerinde güneye doğru göç ederler.

Avrupa ve Asya'da yaygın olarak yaşayan kerkenezlerin sayıları oldukça fazladır. Yalnızca Avrupa popülasyonu yaklaşık 400.000 olarak bilinmektedir.

Uzmanlar, dişilerin 11, erkeklerin ise 9 farklı çağrı şekline sahip olduğunu belirlemiştir. Bu çağrılar, sesin yüksekliği, frekans ve ton değişikliklerine göre farklılık gösterebilir. Dişiler kuluçka dönemlerinde ve eşlerinden yemek istediklerinde daha fazla ağlama sesi çıkarırlar.

Ti, ti, ti ya da ki, ki, ki (Ke, ke, ke) olarak yorumlanan seslerdir. Yuvalarında rahatsız olduklarında bu sesleri çıkarırlar. Bu seslerin farklı versiyonları da olabilir.